سالهاست که حشرهکشهای شیمیایی روش اصلی کنترل و دفع پشه ها بودند. اما پشهها بعد از چند سال نسبت به هر ترکیب شیمیایی، مقاوم میشوند. همچنین مواد شیمایی و مخصوصا اسپریها علاوه بر اینکه برای انسان مضر است، سبب آلودگی محیط زیست نیز میشوند.
از این رو دانشمندان به دنبال راه حل طبیعی برای مقابله با پشه ها هستند. جدیدترین دستاورد آنها در این زمینه، کنترل و دفع پشه ها با نوعی قارچ است. سلاحی غیرمنتظره ولی کاربردی! اما چگونه؟
اهمیت مقابله با پشه ها
پشهها مرگبارترین جانور روی زمین محسوب میشوند. آنها ناقل بیماریهایی خطرناکی نظیر مالاریا، تب دانگی، تب زرد، ویروس زیکا، تب نیل و بسیاری از ویروسهای دیگر هستند. بطوریکه سالانه سبب ابتلای حدود 700 میلیون نفر به انواع بیماریها میشوند! از میان این افراد، نزدیک به یک میلیون نفر جان خود را از دست میدهند!
متاسفانه سموم شیمیایی نیز کارایی چندانی ندارد و پشهها نیز پس از مدتی نسبت به آنها مقاوم میشوند.
علاوهبراین روشهای معمول که بر پایه مواد شیمیایی است، علاوه بر آلودگی محیط زیست، خودشان نیز سبب بیماریهایی نظیر سرطان، آسم و سایر موارد این چنینی خواهد شد. بطور مثال، گاز کلرفلوروکربن(CFC) موجود در اسپریها نابودکننده لایه اوزون است و به طبیعت نیز آسیب فراوانی وارد میکند.
قارچ پشه کش
متخصصین دانشگاه مریلند با استفاده از مهندسی ژنتیک بر روی نوعی قارچ، سلاحی مرگبار در مقابل پشهها ساختهاند. راه حلی نوآورانه که امیدبخش جایگزینی مواد طبیعی، ارزان و سازگار با محیط زیست، با حشرهکشهای شیمیایی خواهد بود.
آنها با استفاده از قارچ متاریزیوم (Metarhizium)، پشهها را فریب میدهند و به کام مرگ میکشانند. این قارچ معطر با ایجاد رایحه گل، سبب فریب بویایی پشهها و جذب آنها به سمت تلهای مرگبار میشود. سپس با پخش هاگهای تراریخته خود سبب عفونت قارچی آنها میشود که نهایتا به مرگ پشه میانجامد.
بهعبارتی دیگر قارچ متاریزیوم قارچ اصلاحشده، از خودش لونگیفولن منتشر میکند. این ماده رایحهای شبیه به گل دارد که پشهها نمیتوانند در مقابل آن مقاومت کنند و به سمت آن میروند و مدتی پس از آلوده شدن به هاگ این قارچ، میمیرند.
در واقع این روشی جدید و نوآورانه برای کنترل بیولوژیکی پشهها است که مزایای زیادی نسبت به حشرهکشهای شیمیایی خواهد داشت.
مزایای حشره کش قارچی
قارچ معطر کشنده، ابزاری امیدوارکننده برای کنترل بیماریهای مرگباری نظیر: مالاریا، تب دنگی، انسفالیت و سایر بیماریهایی که توسط پشه انتقال مییابد.
از جمله مهمترین مزایای آن:
- این ماده برای انسان کاملا بیضرر است.
- تولید آن ارزان است.
- سازگار با محیط زیست
- تاثیر 90% بر روی انواع پشهها (از جمله گونههای خطرناک نظیر A. albopictus نر و ماده، Anopheles sinensis و Culex pipiens)
- تاثیرگذاری ماندگار
- مصرف منابع انرژی بسیار کمتر از ساخت سموم شیمیایی
چگونگی فریب و دفع پشه ها با قارچ معطر
ریموند سنت لجر، استاد برجسته حشرهشناسی دانشگاه مریلند و سرپرست این تحقیقات درباره کشف جدید خود چنین میگوید: پشهها به گلها نیاز دارند. زیرا شهد گلها یک منبع غذایی حیاتی برای آنها است. بنابراین به سمت بوی گلها جذب میشوند.
قارچ بیماریزای متاریزیوم که پیش از این نیز برای کنترل آفات کشاورزی استفاده میشد، بطور طبیعی ترکیبی معطر به نام لانگیفولن تولید میکند. اما در طبیعت، این قارچ تنها پس از آزاد کردن هاگهایش، این بوی خاص را آزاد میکند.
پس ما با وارد کردن ژنی از درخت کاج، قارچ Metarhizium را مهندسی ژنتیک کردیم تا با تولید مداوم و بیشتر لانگیفولن، عطر شیرینی شبیه به شکوفههای واقعی آزاد کند. این قارچ اصلاحشده، حشرات را به طرف خود میکشد. وقتی پشهها با قارچ تماس پیدا کنند، توسط هاگهای آن آلوده میشوند و ظرف چند روز میمیرند.
در آزمایشها، این قارچ 90 تا 100% درصد پشهها را حتی در محیطهایی که پر از عطرهای رقیب از بدن انسان و گلهای واقعی بود، از بین برد. بنابراین قارچ معطر، روشی آسان و ارزان برای کنترل جمعیت پشهها فراهم میکند و با وجود تاثیر بالای آن، برای انسان کاملاً بیضرر است.
پشه کش ایمن، هدفمند و سازگار با محیط زیست
قارچ معطر متاریزیوم و ماده لانگیفولن انتشاریافته از آن برای انسان کاملاً بیضرر است. زیرا لانگیفولن از قدیم در ساخت عطرها استفاده میشود و کامل ایمن است. همچنین این آنزیم در صورت باقی ماندن، بطور طبیعی در محیط تجزیه میشود.
همچنین قارچ و ظرف تله آن طوری طراحی شده که فقط پشهها را هدف قرار دهد و به حشرات دیگر مانند زنبورها آسیبی نزند.
بهعلاوه برخلاف مواد شیمیایی، امکان مقاوم شدن پشهها نسبت به آن تقریبا غیرممکن است. زیر اگر پشهها بتوانند از لانگیفولین اجتناب کنند، به این معنی خواهد بود که دیگر به گلها نیز واکنش نشان نخواهند داد. درصورتیکه برای زنده ماندن به این منبع غذایی احتیاج خواهند داشت. پس این مورد بسیار غیر محتمل خواهد بود.
حتی اگر هم پشهها بتوانند برای اجتناب از لانگیفولین تکامل یابند، ما همچنان میتوانیم قارچ را برای تولید بوی گلهای دیگر، مهندسی کنیم.
مزیت دیگر آن است که شما لازم نیست دنبال پشهها بروید؛ بلکه خودشان سراغتان میآیند و میتوانید کار آنها را تمام کنید.
مهمترین فاکتور ارزان بودن این قارچ برای تولید است. متاریزیوم را در سراسر جهان میتوان با مواد ارزانقیمتی مانند فضله مرغ، پوسته برنج و ضایعات گندم کشت کرد.
ارزانی و سادگی کشت آن یک مزیت فوقالعاده این روش برای کاهش مرگ و میر بیماریهایی که توسط پشهها منتل میشود، خواهد بود. این ویژگی مخصوصا در جوامع فقیر، بسیار برجستهتر خواهد بود.
آینده طرح مبارزه با پشه ها
در حال حاضر کنترل پشهها و بیماریهای منتقل شده توسط آنها مربوط به مناطق گرمسیر است. اما به دلیل گرمایش جهانی کره زمین، این موضوع به تدریج به معضلی جهانی تبدیل خواهد شد.
بنابراین با افزایش دمای جهانی و غیرقابل پیشبینی شدن آب و هوا، پشههای ناقل بیماری شروع به گسترش به مناطق جدیدی فراتر از زیستگاههای معمول خود خواهند نمود. پس یافتن روشهای جدید و قابل دسترس برای مقابله با آنها، بیش از هر زمان دیگری اهمیت خواهد یافت.
در نهایت، هدف از پروژه دفع پشه ها با قارچ این است که تا حد امکان گزینههای بیشتری برای نجات جان افراد موجود باشد.
سنت لگر و همکارانش اکنون در حال آزمایش این قارچ در آزمایشهای بزرگتر در فضای باز هستند تا آن را برای بررسیهای نظارتی آماده کنند.
مولف:
گردآوری، ترجمه و تالیف توسط تیم رسانه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
منبع: nature.com
سورس مقاله:
https://www.sciencedaily.com/releases/2025/10/251026021737.htm
با دانستنی ها درباره قارچ در سایت دانشنامه هاگ آشنا شوید.
